Mikołaj Konstanty Čiurlionis

Dziś obiecany artykuł o Ciurlionisie, niezwykłym artyście.

Mikołaj Konstanty Ciurlionis

Mikołaj Konstanty Ciurlionis urodził się 22 września 1875 w Oranach (obecnie ta miejscowość nazywa się Varena). Jego ojcem był Konstanty Ciurlionis (organista), a matką Adela z domu Radmann, która była pochodzenia niemieckiego. W domu Ciurlionisów mówiło się i czytało po polsku. Młody Mikołaj podobno zaczytywał się w Słowackim.

Był cudownym dzieckiem: jako trzylatek potrafił grać ze słuchu, a jako siedmiolatek płynnie czytał nuty. W latach 1889-93 uczył się w szkole muzycznej księcia Michała Ogińskiego w Plungianach. Następnie, dzięki wsparciu księcia, przeniósł się do Warszawy, gdzie studiował grę na fortepianie i kompozycję. W 1899 napisał kantatę pt. De profundis, na chór mieszany i orkiestrę. Potem studiował jeszcze w konserwatorium w Lipsku i w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie uczył się rysunku.
Jego przyjacielem był Eugeniusz Morawski-Dąbrowa, także malarz i kompozytor.

Był jednym z inicjatorów pierwszej wystawy sztuki litewskiej w Wilnie, w 1907. W tym samym roku poznał Sofiję Kymantaitė, poetkę, krytyk sztuki i działaczkę litewskiego ruchu narodowego. Pod jej wpływem zaczął uczyć się litewskiego... Za Litwina zaczął się uważać około 30 roku życia. W 1909 roku ożenił się z Sofiją. Pod koniec tego roku pojechał do Sankt Petersburga, gdzie odbyła się wystawa jego prac malarskich.W czasie Bożego Narodzenia artysta popadł w ciężką depresję... i od początku 1910 roku przebywał w szpitalu psychiatrycznym Czerwony Dwór w Markach pod Warszawą. Tam zmarł rok później - na zapalenie płuc... Miał tylko 35 lat. Swojej córki Danuty, która przyszła na świat w 1911 roku, nie zobaczył nigdy...

******
Mikołaj Konstanty był artystą bardzo wszechstronnym. Malował, komponował, pisał listy, pamiętniki i inne teksty oraz robił zdjęcia. Pierwsze skrzypce grała u niego chyba jednak muzyka: w końcu niektóre ze swoich obrazów grupował w cykle, takie jak: sonata, preludium i fuga, itd....

Większość jego kompozycji to utwory na fortepian: preludia, nokturny, wariacje... Pomału odchodził od popularnego wówczas stylu romantycznego. Jak na początek XX wieku były to dzieła bardzo awangardowe, ponoć antycypował serializm i wyprzedził wynalazki Schoenberga o całe dziesięć lat...

Oprócz dzieł fortepianowych, napisał kwartet smyczkowy i dwa absolutnie genialne poematy symfoniczne: W lesie i Morze. Oba Wam polecam, a zwłaszcza Morze. To trzeba znać, naprawdę! Jeden z moich ulubionych poematów! Już tu chyba kiedyś pisałam, że pierwszy raz to arcydzieło zostało wykonane dopiero po 30 latach od napisania...

Jego twórczość malarska też jest bardzo nowatorska: to jeszcze symbolizm, czy już abstrakcjonizm?

Litewski cmentarz, 1909

Przeszłość, 1907

Anioł, 1908

Co do jego twórczości literackiej i fotograficznej - to bardzo mało się jej zachowało. Ze zdjęć możemy zobaczyć tylko fotografie Kaukazu, na który pojechał z Eugeniuszem Morawskim w 1905 roku. A twórczość literacka? Jest zachowana tylko w litewskim przekładzie. Oryginały po polsku zaginęły w czasie dwóch ostatnich wojen...


 --------------------------------------------------------------------------------
UWAGA
1.Jak może zauważyliście, nie ma u mnie panelu Popularne posty. To dlatego, że się popsuł, a mianowicie, miniaturki nagle zrobiły się wielkie (a były takie ładne, malutkie, w jednakowym rozmiarze). To niestety, musiałam potwora wyłączyć... Nie wiem, skąd się to wzięło... Mam nadzieję, że po pewnym czasie to wróci do normy.

2.Przepraszam za banalny tytuł posta, ale ja mam zawsze z tym problem... (i trzy kropeczki to mój ratunek...)


Ilustracje: Wikimedia Commons, culture.pl