 |
| Mieczysław Karłowicz |
O Karłowiczu miałam tu napisać już od dawna. To chyba najwybitniejszy
kompozytor naszego neoromantyzmu. Człowiek, który wprowadził polską muzykę na
nowe, światowe tory. A przynajmniej zaczął to robić… bo los był dla niego
okrutny…
Mieczysław Karłowicz (1876-1909) był synem wybitnego
etnografa Jana Aleksandra Karłowicza. Dzięki temu, że pochodził z bogatej
rodziny, mógł zapoznać się z najwybitniejszymi
osiągnięciami ówczesnej muzyki – twórczością Ryszarda Straussa oraz
Piotra Czajkowskiego. Uczył się dyrygentury, gry na skrzypcach oraz kompozycji
u najwybitniejszych pedagogów epoki.
Był także wybitnym fotografem
i taternikiem. Po polskich Tatrach nie da się chodzić bez niego - do dzisiaj
korzystamy ze szlaków, które sam osobiście wyznaczał.
I niestety – te góry stały się przyczyną jego przedwczesnej
śmierci…
Jego muzyka nie była na początku dobrze przyjmowana w Polsce. Dlaczego? Po pierwsze dlatego, że inspirował się muzyką krajów zaborczych, po drugie - w Polsce nie było żadnych wyższych uczelni muzycznych (zostały pozamykane w większości przez zaborców) i polska publiczność nie była przygotowana na taką - w tamtych czasach nowoczesną - muzykę. Rozwijały się u nas orkiestry i zespoły amatorskie, kontynuowano tradycje chopinowskie i moniuszkowskie - ale o "byciu na czasie" nie było mowy. To normalne, gdy jest się podzielonym krajem.Sztuka zeszła na dalszy plan, myślano głównie o tym, jak odzyskać niepodległość. Po za tym, gdy w 1901 otworzono filharmonię w Warszawie, to jej zawistny kierownik (także kompozytor) był Karłowiczowi bardzo nieprzychylny...
Jego utwory zdobywały więc Wiedeń, Berlin, ale Polski niestety nie.
Jednakże, w roku 1909 coś zaczęło się zmieniać. 22 stycznia w Warszawie odbył się koncert, na którym wykonano poemat symfoniczny Smutna opowieść - i był to prawdziwy sukces kompozytora. Nareszcie pojawiły się pozytywne recenzje. Szczęśliwy Karłowicz pojechał z tej okazji do Zakopanego, pochwalić się swojej matce. Zabrał ze sobą nowy, kupiony w Warszawie aparat fotograficzny. 8 lutego poszedł w góry go wypróbować. I niestety... tam ściął nartą nasyp i przysypała go lawina. Miał 33 lata...
Dzisiaj tam gdzie znaleziono jego ciało stoi kamień pamiątkowy, zwany kamieniem Karłowicza.
 |
| Kamień Karłowicza. Znajduje się na nim swastyka, bo Karłowicz takim właśnie znakiem oznaczał wyznaczone przez siebie znaki w górach. Pamiętajmy, że to było jeszcze przed zawłaszczeniem tego znaku przez narodowy socjalizm. |
Był niewątpliwie wielkim człowiekiem. Ileż zawdzięczamy mu jako naród! Jego przedwczesna śmierć to jedna z największych tragedii w historii polskiej sztuki. Ktoś kiedyś powiedział, że właściwie możemy tylko domyślać się, co by było, gdyby żył choć trochę dłużej, gdyby napisał inne dzieła. Muzyka mogłaby pójść w zupełnie innym kierunku!
---------
Jaka jest spuścizna Karłowicza? Formą którą szczególnie rozwinął, był poemat symfoniczny.
Jego poematy to Powracające fale, Rapsodia litewska, Odwieczne pieśni, Stanisław i Anna Oświecimowie, Smutna opowieść i Epizod na maskaradzie (dokończony przez Grzegorza Fitelberga). Jest autorem także symfonii e-moll Odrodzenie, kilkunastu pieśni (w większości do słów Kazimierza Przerwy-Tetmajera), Serenady na orkiestrę smyczkową i fenomenalnego koncertu skrzypcowego A-dur.
Mój ulubiony poemat symfoniczny Mieczysława to Stanisław i Anna Oświecimowie.
Rapsodia litewska - także polecam :)
A tu coś lżejszego - Serenada na smyczki.
Ilustracje:Wikimedia Commons, gory.info